Hoogbegaafdheid tot bloei laten komen - Ans Ramaut
| model_ramaut_hoogbegaafdheid.jpg |
Een samenvattend model waarin de bekendste theorieën en modellen van hoogbegaafdheid verwerkt zijn.
Net zo fijn, een alles-in-één model, als onderlegger bij oudergesprekken, in een beleidsplan voor school, in gesprek met collega's over vormgeving van uitdagend onderwijs, bij gesprekken over onderpresteren of welbevinden van een hoogbegaafde leerling, ...
De omgevingsfactoren:
De eigenschappen van een hoogbegaafd individu:
En in het hartje de voorwaarden om goed tot ontplooiing te komen:
De omgeving waarin een hoogbegaafd kind opgroeit, speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van zijn of haar hoogbegaafdheid. Een ondersteunende omgeving waarin het kind zich begrepen en geaccepteerd voelt, is essentieel voor het zelfbeeld en welbevinden.
De opvoeding: Het gezin en de opvoedingssituatie spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen. Een opvoeding waarin het kind ondersteund en gestimuleerd wordt door ouders om te leren en te groeien is van essentieel belang. Het voeden van de basisbehoeften van kinderen heeft een grote impact op het welbevinden en de leercapaciteiten van kinderen. Kennis, begrip, acceptatie en ondersteuning voor dat wat het kind nog moeilijk vindt is belangrijk om je als ouder competent te voelen in de opvoeding van een hoogbegaafd kind. Basisbehoeften zijn veiligheid en geborgenheid, liefde en verbinding, rust en structuur, voldoende slapen, gezond eten, veel beweging, sporten, (buiten) spelen, samen knutselen, koken, klussen, spelletjes spelen, voorlezen, stoeien en ravotten, …
Het ontmoeten van peers: Interactie met leeftijdsgenoten die vergelijkbare cognitieve vaardigheden en interesses hebben, is noodzakelijk voor sociale en emotionele groei. Het samenwerken op niveau, met ontwikkelingsgelijken waarbij je je niet moet aanpassen, zorgt ook een goede ontwikkeling van o.a. samenwerkingsvaardigheden.
Het aanbod en de begeleiding op school: Scholen moeten hoogbegaafde leerlingen herkennen en voorzien in passend onderwijs en ondersteuning om hun potentieel volledig te benutten, strategieën te sprokkelen en vaardigheden te oefenen. Ze organiseren hiervoor top-down gepersonaliseerd onderwijs aansluitend op de leerbehoeften, leerdoelen, zone van naaste ontwikkeling én interesses van het kind waarbij ze ondersteuning bieden daar waar nodig. Voldoende kennis over hoogbegaafdheid is hierbij van essentieel belang.
Talentontwikkeling: Buiten het schoolse kader moeten hoogbegaafde kinderen de kans krijgen om hun talenten en passies op hoog niveau te ontwikkelen.
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een aantal kenmerken en eigenschappen die hen onderscheiden van anderen. Deze kenmerken zijn onder andere:
De intellectuele capaciteiten: Hoogbegaafde kinderen onderscheiden zich door hun uitzonderlijke cognitieve vermogens en snelheid van begrip, een snelle, complexe en analytische denkwijze, een groot geheugen en een brede interesse. Stimuleer het analytisch denken met denkopdrachten, denkpuzzels of denkspellen, logisch denken, inzichtsvragen, probleemstellingen, … AI = analytische intelligentie.
Het zijnswezen: Een hoogbegaafd kind heeft een verhoogd bewustzijn. Het denkt, voelt en doet alles veel intenser. Het heeft een grote behoefte aan autonomie en kan kritisch ingesteld zijn. Het legt de lat hoog voor zichzelf en anderen en is rechtvaardigheidsgevoelig.
Het leren omgaan met de intensiteit in hun gevoelsleven, met de hoge pieken en diepe dalen, het leren schakelen (copingstrategieën), het leren omgaan met stress, frustratie of angst wat kan opzetten bij uitdagingen, het leren relativeren, … zijn belangrijke te oefenen vaardigheden. EQ = emotionele intelligentie
De gedrevenheid: Hoogbegaafde kinderen hebben een onstilbare dorst naar kennis, een enorme leerhonger. Ze zijn gedreven, nieuwsgierig en scheppingsgericht. Ze hebben een creërend vermogen, willen maken, willen creëren. Hiervoor hebben ze hun praktische vaardigheden nodig.
Om succesvol intelligent te zijn is het belangrijk dat kinderen ook hun praktische vaardigheden mogen oefenen, zodat ze dat wat ze bedenken ook uit hun handen kunnen krijgen. Vaak worden hoogbegaafde kinderen hierin overschat en is extra oefenen van deze belangrijke oplossingsgerichte, uitvoerende (executieve) vaardigheden belangrijk.
PQ = Praktische intelligentie
Het creatief out-of-the-box denken: Hoogbegaafde kinderen hebben de capaciteit om complexe problemen op unieke en innovatieve manieren te bekijken en op te lossen. Ze hebben een talent voor creatief, divergent en associatief denken. Het is zeer belangrijk om dit te blijven stimuleren om een optimale ontwikkeling van de creatieve intelligentie
CQ te bewerkstelligen.
Voorwaarden om goed tot ontplooiing te komen:
In het hart van dit model bevinden zich de cruciale voorwaarden voor een succesvolle ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen:
Een evenwichtig zelfbeeld door spiegeling met peers: Het vergelijken en delen van ervaringen met leeftijdsgenoten helpt hoogbegaafde leerlingen om een gezond zelfbeeld te ontwikkelen.
Zelfinzichten verkrijgen adhv psycho-educatie: Het begrijpen van hun eigen begaafdheid en de impact daarvan op hun leven is essentieel voor hun persoonlijke groei. Ook zorgt het versterken van het zelfinzicht wat betreft eigen talenten, eigen vaardigheden, eigen leerpunten en vooral het inzicht wat je kan helpen bij wat je nog moeilijk vindt voor betere zelfregulering en grotere mate van zelfstandigheid. Het gaat hier voornamelijk ook over het leren over en oefenen van een groei mindset, het leren over en oefenen met executieve vaardigheden, en het leren over en oefenen van leervaardigheden.
Zelfvertrouwen opbouwen door het opdoen van succeservaringen met uitdagingen in de zone van naaste ontwikkeling en passend bij de interesses: Het bieden van uitdagende taken waarbij ze verschillende oplossingsstrategieën kunnen sprokkelen, leren omgaan met de stress die een uitdaging met zich meebrengt en leren nadenken over hun taakaanpak en zelfsturing, helpt bij de ontwikkeling van metacognitie, het opbouwen van zelfvertrouwen, het ervaren van autonomie en eigenaarschap en vergroot het competentiegevoel. Ondersteuning en instructie op maat én oefenen van de vaardigheden nodig om de uitdaging aan te kunnen gaan is belangrijk voor succeservaring!
Zingeving, handvatten en tools krijgen om van betekenis te kunnen zijn: Hoogbegaafde kinderen moeten de mogelijkheid hebben om hun talenten te benutten en een positieve impact te hebben op hun omgeving.
Welbevinden: Het gevoel van erkenning, begrip, ondersteuning en begeleiding draagt bij aan het welzijn van hoogbegaafde leerlingen, waardoor ze zich gezien en begrepen voelen en gelukkig zijn.
Zoek en wil je meer uitleg en kennis over hoogbegaafdheid, volg dan één van de open online trainingen of boek een teamtraining: signaleren hoogbegaafdheid, executieve functies bij hoogbegaafdheid, aan de slag met vaardigheden binnen verrijkend onderwijs, opzetten van een plusklas, ...
Dit model is gebaseerd op:
Net zo fijn, een alles-in-één model, als onderlegger bij oudergesprekken, in een beleidsplan voor school, in gesprek met collega's over vormgeving van uitdagend onderwijs, bij gesprekken over onderpresteren of welbevinden van een hoogbegaafde leerling, ...
De omgevingsfactoren:
- De opvoeding
- Het ontmoeten van peers
- Het aanbod en de begeleiding op school
- Talentontwikkeling
De eigenschappen van een hoogbegaafd individu:
- De intellectuele capaciteiten
- Het zijnswezen
- De gedrevenheid
- Het creatief out of the box denken
En in het hartje de voorwaarden om goed tot ontplooiing te komen:
- Een evenwichtig zelfbeeld
- Zelfinzicht
- Zelfvertrouwen
- Zingeving
- Welbevinden
De omgeving waarin een hoogbegaafd kind opgroeit, speelt een belangrijke rol in de ontwikkeling van zijn of haar hoogbegaafdheid. Een ondersteunende omgeving waarin het kind zich begrepen en geaccepteerd voelt, is essentieel voor het zelfbeeld en welbevinden.
De opvoeding: Het gezin en de opvoedingssituatie spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen. Een opvoeding waarin het kind ondersteund en gestimuleerd wordt door ouders om te leren en te groeien is van essentieel belang. Het voeden van de basisbehoeften van kinderen heeft een grote impact op het welbevinden en de leercapaciteiten van kinderen. Kennis, begrip, acceptatie en ondersteuning voor dat wat het kind nog moeilijk vindt is belangrijk om je als ouder competent te voelen in de opvoeding van een hoogbegaafd kind. Basisbehoeften zijn veiligheid en geborgenheid, liefde en verbinding, rust en structuur, voldoende slapen, gezond eten, veel beweging, sporten, (buiten) spelen, samen knutselen, koken, klussen, spelletjes spelen, voorlezen, stoeien en ravotten, …
Het ontmoeten van peers: Interactie met leeftijdsgenoten die vergelijkbare cognitieve vaardigheden en interesses hebben, is noodzakelijk voor sociale en emotionele groei. Het samenwerken op niveau, met ontwikkelingsgelijken waarbij je je niet moet aanpassen, zorgt ook een goede ontwikkeling van o.a. samenwerkingsvaardigheden.
Het aanbod en de begeleiding op school: Scholen moeten hoogbegaafde leerlingen herkennen en voorzien in passend onderwijs en ondersteuning om hun potentieel volledig te benutten, strategieën te sprokkelen en vaardigheden te oefenen. Ze organiseren hiervoor top-down gepersonaliseerd onderwijs aansluitend op de leerbehoeften, leerdoelen, zone van naaste ontwikkeling én interesses van het kind waarbij ze ondersteuning bieden daar waar nodig. Voldoende kennis over hoogbegaafdheid is hierbij van essentieel belang.
Talentontwikkeling: Buiten het schoolse kader moeten hoogbegaafde kinderen de kans krijgen om hun talenten en passies op hoog niveau te ontwikkelen.
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een aantal kenmerken en eigenschappen die hen onderscheiden van anderen. Deze kenmerken zijn onder andere:
De intellectuele capaciteiten: Hoogbegaafde kinderen onderscheiden zich door hun uitzonderlijke cognitieve vermogens en snelheid van begrip, een snelle, complexe en analytische denkwijze, een groot geheugen en een brede interesse. Stimuleer het analytisch denken met denkopdrachten, denkpuzzels of denkspellen, logisch denken, inzichtsvragen, probleemstellingen, … AI = analytische intelligentie.
Het zijnswezen: Een hoogbegaafd kind heeft een verhoogd bewustzijn. Het denkt, voelt en doet alles veel intenser. Het heeft een grote behoefte aan autonomie en kan kritisch ingesteld zijn. Het legt de lat hoog voor zichzelf en anderen en is rechtvaardigheidsgevoelig.
Het leren omgaan met de intensiteit in hun gevoelsleven, met de hoge pieken en diepe dalen, het leren schakelen (copingstrategieën), het leren omgaan met stress, frustratie of angst wat kan opzetten bij uitdagingen, het leren relativeren, … zijn belangrijke te oefenen vaardigheden. EQ = emotionele intelligentie
De gedrevenheid: Hoogbegaafde kinderen hebben een onstilbare dorst naar kennis, een enorme leerhonger. Ze zijn gedreven, nieuwsgierig en scheppingsgericht. Ze hebben een creërend vermogen, willen maken, willen creëren. Hiervoor hebben ze hun praktische vaardigheden nodig.
Om succesvol intelligent te zijn is het belangrijk dat kinderen ook hun praktische vaardigheden mogen oefenen, zodat ze dat wat ze bedenken ook uit hun handen kunnen krijgen. Vaak worden hoogbegaafde kinderen hierin overschat en is extra oefenen van deze belangrijke oplossingsgerichte, uitvoerende (executieve) vaardigheden belangrijk.
PQ = Praktische intelligentie
Het creatief out-of-the-box denken: Hoogbegaafde kinderen hebben de capaciteit om complexe problemen op unieke en innovatieve manieren te bekijken en op te lossen. Ze hebben een talent voor creatief, divergent en associatief denken. Het is zeer belangrijk om dit te blijven stimuleren om een optimale ontwikkeling van de creatieve intelligentie
CQ te bewerkstelligen.
Voorwaarden om goed tot ontplooiing te komen:
In het hart van dit model bevinden zich de cruciale voorwaarden voor een succesvolle ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen:
Een evenwichtig zelfbeeld door spiegeling met peers: Het vergelijken en delen van ervaringen met leeftijdsgenoten helpt hoogbegaafde leerlingen om een gezond zelfbeeld te ontwikkelen.
Zelfinzichten verkrijgen adhv psycho-educatie: Het begrijpen van hun eigen begaafdheid en de impact daarvan op hun leven is essentieel voor hun persoonlijke groei. Ook zorgt het versterken van het zelfinzicht wat betreft eigen talenten, eigen vaardigheden, eigen leerpunten en vooral het inzicht wat je kan helpen bij wat je nog moeilijk vindt voor betere zelfregulering en grotere mate van zelfstandigheid. Het gaat hier voornamelijk ook over het leren over en oefenen van een groei mindset, het leren over en oefenen met executieve vaardigheden, en het leren over en oefenen van leervaardigheden.
Zelfvertrouwen opbouwen door het opdoen van succeservaringen met uitdagingen in de zone van naaste ontwikkeling en passend bij de interesses: Het bieden van uitdagende taken waarbij ze verschillende oplossingsstrategieën kunnen sprokkelen, leren omgaan met de stress die een uitdaging met zich meebrengt en leren nadenken over hun taakaanpak en zelfsturing, helpt bij de ontwikkeling van metacognitie, het opbouwen van zelfvertrouwen, het ervaren van autonomie en eigenaarschap en vergroot het competentiegevoel. Ondersteuning en instructie op maat én oefenen van de vaardigheden nodig om de uitdaging aan te kunnen gaan is belangrijk voor succeservaring!
Zingeving, handvatten en tools krijgen om van betekenis te kunnen zijn: Hoogbegaafde kinderen moeten de mogelijkheid hebben om hun talenten te benutten en een positieve impact te hebben op hun omgeving.
Welbevinden: Het gevoel van erkenning, begrip, ondersteuning en begeleiding draagt bij aan het welzijn van hoogbegaafde leerlingen, waardoor ze zich gezien en begrepen voelen en gelukkig zijn.
Zoek en wil je meer uitleg en kennis over hoogbegaafdheid, volg dan één van de open online trainingen of boek een teamtraining: signaleren hoogbegaafdheid, executieve functies bij hoogbegaafdheid, aan de slag met vaardigheden binnen verrijkend onderwijs, opzetten van een plusklas, ...
Dit model is gebaseerd op:
- Het Triademodel van Renzulli en Mönks
- Het Zijnsluik van Tessa Kieboom
- Het Delphi-model Hoogbegaafdheid van Kooijman-van Thiel
- Succesvolle intelligentie van Sternberg
Intensiteiten bij hoogbegaafdheid - Ans Ramaut
De intensiteiten van hoogbegaafde kinderen
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een verhoogde gevoeligheid voor zintuiglijke, intellectuele, psychomotorische, verbeeldende en emotionele prikkels. Deze intensiteiten kunnen zowel een kracht als een uitdaging zijn. Deze intensiteiten vormen een essentieel onderdeel van hun persoonlijkheid en kunnen van invloed zijn op hun dagelijks leven.
De zintuiglijke intensiteit: Hoogbegaafde kinderen ervaren de wereld op een diepgaande manier. Ze kunnen alles intens zien, horen, voelen, proeven en ruiken. Ze genieten van zintuiglijke waarnemingen en kunnen er diepe betekenis in vinden. Ze zijn vaak gevoelig voor subtiliteiten in hun omgeving. Dit kan leiden tot een diepe waardering voor kunst, muziek en de schoonheid van de natuur.
De intellectuele intensiteit: Hoogbegaafde kinderen hebben een grote leerhonger en een onverzadigbare drang om te weten. Ze stellen diepzinnige vragen en zijn voortdurend op zoek naar de waarheid. Ze denken over denken, analyseren en evalueren complexe concepten, en zijn vaak gefascineerd door abstracte ideeën en filosofie.
De psychomotorische intensiteit: Deze kinderen hebben een opvallend hoog energieniveau en zijn buitengewoon beweeglijk. Ze vertonen vaak lichamelijke onrust en gedrevenheid om dingen te bereiken. Hun impulsiviteit kan hen aanzetten tot actieve en energieke bezigheden, en ze vinden het vaak moeilijk om stil te zitten.
De verbeeldende intensiteit: Hoogbegaafde kinderen hebben een rijke verbeeldingskracht. Ze zijn creatief, gebruiken beeldende taal en hebben een groot voorstellingsvermogen. Ze zijn inventief en fantasierijk, wat hen in staat stelt om oplossingen te bedenken voor problemen en originele creaties te produceren.
De emotionele intensiteit: Hoogbegaafde kinderen zijn gevoelig voor de sfeer en emoties van anderen. Ze hebben een sterk en verfijnd gevoelsbewustzijn, waardoor ze subtiliteiten in emoties kunnen oppikken. Ze ervaren intense en complexe emoties, en hun emotionele reis kan pieken en dalen kennen. Dit kan hen soms kwetsbaar maken, maar het stelt hen ook in staat om diepgaande relaties met anderen aan te gaan.
Het begrijpen en leren reguleren van deze intensiteiten is essentieel voor de gezonde ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen. Ouders, opvoeders en leraren kunnen hen ondersteunen door een omgeving te creëren waarin ze hun intensiteiten kunnen verkennen en benutten, terwijl ze ook leren omgaan met eventuele uitdagingen die deze intensiteiten met zich mee kunnen brengen. Het erkennen en waarderen van de unieke gaven en behoeften van hoogbegaafde kinderen is een belangrijke stap in het helpen van hen bij het bereiken van hun volledige potentieel.
Dit model is gebaseerd op:
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak een verhoogde gevoeligheid voor zintuiglijke, intellectuele, psychomotorische, verbeeldende en emotionele prikkels. Deze intensiteiten kunnen zowel een kracht als een uitdaging zijn. Deze intensiteiten vormen een essentieel onderdeel van hun persoonlijkheid en kunnen van invloed zijn op hun dagelijks leven.
De zintuiglijke intensiteit: Hoogbegaafde kinderen ervaren de wereld op een diepgaande manier. Ze kunnen alles intens zien, horen, voelen, proeven en ruiken. Ze genieten van zintuiglijke waarnemingen en kunnen er diepe betekenis in vinden. Ze zijn vaak gevoelig voor subtiliteiten in hun omgeving. Dit kan leiden tot een diepe waardering voor kunst, muziek en de schoonheid van de natuur.
De intellectuele intensiteit: Hoogbegaafde kinderen hebben een grote leerhonger en een onverzadigbare drang om te weten. Ze stellen diepzinnige vragen en zijn voortdurend op zoek naar de waarheid. Ze denken over denken, analyseren en evalueren complexe concepten, en zijn vaak gefascineerd door abstracte ideeën en filosofie.
De psychomotorische intensiteit: Deze kinderen hebben een opvallend hoog energieniveau en zijn buitengewoon beweeglijk. Ze vertonen vaak lichamelijke onrust en gedrevenheid om dingen te bereiken. Hun impulsiviteit kan hen aanzetten tot actieve en energieke bezigheden, en ze vinden het vaak moeilijk om stil te zitten.
De verbeeldende intensiteit: Hoogbegaafde kinderen hebben een rijke verbeeldingskracht. Ze zijn creatief, gebruiken beeldende taal en hebben een groot voorstellingsvermogen. Ze zijn inventief en fantasierijk, wat hen in staat stelt om oplossingen te bedenken voor problemen en originele creaties te produceren.
De emotionele intensiteit: Hoogbegaafde kinderen zijn gevoelig voor de sfeer en emoties van anderen. Ze hebben een sterk en verfijnd gevoelsbewustzijn, waardoor ze subtiliteiten in emoties kunnen oppikken. Ze ervaren intense en complexe emoties, en hun emotionele reis kan pieken en dalen kennen. Dit kan hen soms kwetsbaar maken, maar het stelt hen ook in staat om diepgaande relaties met anderen aan te gaan.
Het begrijpen en leren reguleren van deze intensiteiten is essentieel voor de gezonde ontwikkeling van hoogbegaafde kinderen. Ouders, opvoeders en leraren kunnen hen ondersteunen door een omgeving te creëren waarin ze hun intensiteiten kunnen verkennen en benutten, terwijl ze ook leren omgaan met eventuele uitdagingen die deze intensiteiten met zich mee kunnen brengen. Het erkennen en waarderen van de unieke gaven en behoeften van hoogbegaafde kinderen is een belangrijke stap in het helpen van hen bij het bereiken van hun volledige potentieel.
Dit model is gebaseerd op:
- de intensiteiten van Dabrowski
