Kind- en toekomstgerichte inhoud voor het onderwijs aan onze kinderen !

Deze keer mijn blog over de wat de inhoud van het onderwijs aan onze hedendaagse kinderen zou moeten inhouden wederom vertrekkende vanuit onze huidige samenleving en een stuk vanuit onze toekomst. Onze maatschappij verandert in een razend tempo, we kunnen de technologische vooruitgang amper bijhouden. Dat maakt veel mensen bang. Angst is dan ook de grootste tegenwerkende kracht van de onderwijsvernieuwingen, angst voor deze onbekende toekomst. Maar wie zich laat leiden door angst komt niet heel ver en ontwikkelt zich niet. Geen goed voorbeeld voor de kinderen dus. We moeten onze kinderen niet bang maken voor de toekomst maar bewapenen met de kennis, vaardigheden en vooral groei-mindset om alles wat op hun pad komt het hoofd te kunnen bieden, te leren uit wat er komen gaat en zich te ontwikkelen om beter te worden en de veranderingen beter de baas te kunnen. Wij weten niet meer waar we onze kinderen voor opleiden, dat is jaren lang wel zo geweest. Maar straks bestaan er nog veel meer beroepen die nu nog niet bestaan en zullen onze kinderen taken en opdrachten moeten volbrengen die wij ze niet kunnen bijbrengen.

Hiermee komen we dus op het allerbelangrijkste van wat we onze kinderen moeten leren: leervaardigheden, denkstrategieën, levenskennis, oplossingsstrategieën, en zelfkennis. Naast kennis dus ook vaardigheden en strategieën dus ook en vooral inzicht in je eigen kunnen, talenten en passies. Ieder kind zal zijn steentje bij gaan dragen aan onze toekomstige maatschappij. Kijken welke vermogens, talenten, passies en kwaliteiten en kind bezit zou de basis moeten zijn waarop je kennis en vaardigheden uitbouwt. Nu wordt een kind nog steeds gezien als een lege emmer die gevuld moet worden. Elke leerkracht giet meer kennis in het vat en hoopt dat het beklijft. Maar als er geen kapstokken zijn waaraan de kennis kan opgehangen worden blijft het bij veel kinderen niet beklijven. Kennis blijft pas hangen als het functioneel toepasbaar gemaakt wordt, als de kinderen weten waarom ze iets leren en waar ze het voor kunnen gebruiken. Daarnaast is een kind van vier die voor de eerste dag naar school komt helemaal geen lege emmer. Het kind bevat al meer kennis en inzicht dan kleuterleerkrachten kunnen bedenken. Ze weten niet dat het kind thuis urenlang fanatsiespel gespeeld heeft, maar dat nu eigenlijk beu is en iets anders wil, ze weten niet dat het kind super druk kan zijn vooral als het moe is of niet geïnteresseerd is of te lang stil moet zitten, maar ze weten ook niet dat het kind al reuzekastelen bouwt in een computerspel, bouwwerken om u tegen te zeggen, daar kan geen enkel duplo of lego huisje tegenop, ze weten niet dat het kind de apps met getallen en cijfers, kleuren, vormen en werelddelen al lang uitgespeeld heeft. Kennis ligt voor deze kinderen voor het rapen, wat ze interesseert kunnen ze opzoeken en tot zich nemen. Dat is dus alles behalve een lege emmer die binnenkomt op school. En dit kind heeft hele andere verwachtingen van school! Deze kinderen komen binnen als een smeulend vuurtje, ze willen graag leren, leren en nog eens leren ! Wij als leerkrachten zouden dat vuurtje moeten aanwakkeren en brandend houden ! Mensen zijn gemaakt om te leren, ze worden al lerend geboren! Tot 4 jaar gaat dat onafgebroken, en dan komt de breuk, nu moet er plots gespeeld worden … waarom wordt het woordje “leren” in zoveel artikelen en krantenberichten over het onderwijs als vies gezien, kinderen moeten spelen! Kinderen spelen om te leren, …. Alles wat wij mensen doen is gericht op het beter worden, vooruitgaan en leren, je hele leven lang, dus leren zo zeker niet zo negatief weggezet moeten worden! Maar om dan tot de kern van de zaak te komen? Wat moeten we onze kinderen dan leren? 

Ik denk dat kinderen hun eigen leervragen heel goed kunnen formuleren. Ooit al eens aan een kind zelf gevraagd wat het wil leren? Daar kunnen ze vrij helder en duidelijk in zijn! De kinderen hun leervragen leren ontdekken, deze goed te leren formuleren, de vragen diepgang eren geven, en tenslotte de vaardigheden aangereikt krijgen om je eigen leervragen zelf te beantwoorden. Terwijl ze op zoektocht zijn kun je de kinderen als coach denk-oplos en leervaardigheden bijbrengen. Omdat kinderen met hun eigen leervragen aan de gang gaan, zijn ze ook betrokken en gemotiveerd aan het leren!

Basiskennis rekenen en taal zal altijd belangrijk blijven, dat kan tegenwoordig heel makkelijk volledig doelgericht en individueel te volgen in online leerlingenvolgsystemen, waarin kinderen een doel kunnen bepalen, daarmee aan de slag kunnen op de manier die het beste bij hen past (leerstijlen), het doel kunnen afvinken en een bewijs kunnen bewaren in hun digitale portfolio, zichtbaar voor ouders en leerkracht. Basiskennis zou iets moeten worden waar de leerkracht althans het minste werk en tijd in steekt. Individuele volggesprekjes komen in de vrij gekomen tijd. De insteek daarin zit op het proces: Wat heb je geleerd? Hoe heb je dat geleerd? Kun je het me uitleggen? Kun je het iemand anders leren? Wat ging goed en wat kun je volgende keer anders? …

Technisch lezen, begrijpend lezen en zelfs spelling hoeft niet droog gegeven en binnen hun eigen vak gegeven te worden. Wanneer kinderen de doelen op hun eigen teksten kunnen toepassen zijn ze veel zinvoller en betekenisvoller bezig. Een kind heeft een leervraag over het ontstaan van wervelwinden en orkanen, zoekt met hulp van ouders en leerkracht passende teksten om zijn leervraag te beantwoorden ( heel veel zoekvaardigheden kunnen hier geleerd worden ), die teksten kan het hardop lezen, stil lezen, vragen over stellen, samenvatten, mindmappen, filmpjes en documentaires kan het kijken, daarbij kan het aantekeningen leren maken. Het kind kan een moeilijke woordenlijst opstellen, en uiteindelijk kan het zijn leervraag leren beantwoorden in een werkstuk, en een presentatie leren maken waarin het de klas uitlegt hoe orkanen ontstaan. Daarnaast kan het kind een product ontwikkelen waarbij het het geleerde kan toepassen of laten zien. Tenslotte houdt de juf een reflectiegesprek aan de hand van een reflectieformulier waarmee het kind terug leert kijken op zijn werk en doelen stelt voor de volgende cyclus. 

Leervragen leren opstellen, leren opzoeken, goede zoektermen verzinnen, een werkstuk leren maken, ict-vaardigheden, leren doorzetten, aantekeningen leren maken, leren samenvatten, leren mindmappen, product leren ontwikkelen, creatief leren denken, leren presenteren, leren reflecteren, … een greep uit de doelenlijst die past bij onderzoek doen.

Naast het werken met de leervragen van de kinderen en de basiskennis zijn er nog veel andere belangrijker zaken die nu nog vaak onderbelicht worden. Ondernemerschap, technische en computervaardigheden, programmeren,  creatieve vakken, kunst, cultuur, muziek, toneel, … en natuurlijk de levenslessen, mediteren, stresshantering, evenwicht in je leven brengen, gelukskunde, mindset-lessen, filosoferen, communiceren, samenwerken, groepsvorming, creatief denken en kritisch denken, …

Wat die eerste vakken betreft zou elk kind zich moeten kunnen ontwikkelen in de richting van zijn eigen passies en talenten, misschien wil het ene kind met enkele andere kinderen van verschillende leeftijden een bedrijfje opzetten, misschien willen enkele kinderen een talentenjacht organiseren, andere kinderen willen schoolradio organiseren of maken reclamespots voor de school, nog andere kinderen ontwikkelen zich in de creatieve vakken en leren een instrument bespelen, volgen kunstlessen, of beoefen heel intens een sport, nog een andere groep kinderen zetten een toneelproductie op touw, verschillende kinderen willen wellicht leren programmeren, of games gaan ontwerpen, nog andere kinderen willen met de handen aan het werk en onderhouden het schoolgebouw, knappen het op en maken meubels, … ieder kind ontwikkelt zich ten volle en weet na het genoten onderwijs wat het kan, waar het goed in is, wie het is en hoe hij/zij met bepaalde gebeurtenissen, tegenslagen, hindernissen en uitdagingen in het leven om moet gaan.