Meewerken boek

Even een tekstje geschreven over hoe ik onderwijs zie naar aanleiding van het meewerken aan een boek. Ik deel het hier met jullie.

Denkt u dat onderwijs aan (hoog)begaafden van betekenis kan zijn voor het onderwijs in de gehele school?

Zo ja, op welke gebieden zou dat dan kunnen plaatsvinden? Betreft dat dan de benadering van leerlingen, leerstof en/of de didactiek, materialen, activiteiten e.d.?

Het onderwijs aan hoogbegaafden kan zeker van betekenis zijn voor het onderwijs in de gehele school ! Vertrekken vanuit talenten van kinderen ( meervoudige intelligentie Gardner ), kinderen een groei-mindset aanleren ( Mindset, Carol Dweck ), doorzettingsvermogen en geheugen trainen, leren omgaan met falen en leren van fouten, leren omgaan met stress-situaties, executieve functies trainen ( slim maar, Peg Dawson ), kinderen eigen verantwoordelijkheid geven voor hun leren, zinvol en betekenisvol lesgeven, het volgen van een eigen leerlijn, het rekening houden met verschillende leerstijlen, leren omgaan met frustratie, leren samenwerken, aan de slag met vaste overtuigingen van kinderen die ze belemmeren bij het leren, aan de slag met leermotivatie van kinderen door reflecteren, stimuleren en positieve feedback op proces en minder focus op resultaat, opbouw in zelfstandig werken, … allemaal heel belangrijke zaken bij het begeleiden van hoogbegaafde kinderen maar zeer zeker ook toepasbaar op alle andere kinderen van de klas !

Ik sta al 12 jaar in het speciaal basisonderwijs en ook daar ging ik met al deze voorgaande punten aan de slag in een klas met speciale kinderen! Daarnaast werk ik met hoogbegaafde kinderen in de plusklas en individuele begeleidingen, kampen en clubjes.

Wat ik denk wat wel heel specifiek met hoogbegaafde kinderen zou moeten gebeuren is rekening houden met hun topdown manier van leren en denken, hun snelle verwerking, minder behoefte aan herhaling, diepere interesse in allerlei zaken, ontzettende ontdekkings- en scheppingsdrang ! Dat betekent dus anders aanbieden van leerstof die niet voor alle kinderen toepasbaar is gezien toch echt veel kinderen bottom up leren, kleinere stapjes nodig hebben, meer herhaling, …

Als je hoogbegaafde kinderen een eigen leerlijn kunt laten volgen door de digitale mogelijkheden van vandaag, denk bv aan EXOVA, is het ook maar een kleine stap om ook de andere kinderen een eigen leerlijn te laten volgen, daarbij zullen ook heel veel kinderen die moeilijker leren veel beter tot hun recht komen. Die kinderen worden nu nog gedwongen tot groep 6 de gemiddelde leerlijn te volgen en lopen daarbij jaren op hun tenen en dat komt hun geluk en welbevinden zeker niet ten goede. Deze kinderen voelen zich jaren op één dom, ongelukkig, krijgen gedragsproblemen en belanden uiteindelijk op het speciaal onderwijs, terwijl ze makkelijk hun eigen leerlijn zouden kunnen volgen en daardoor het gevoel zouden krijgen er ook toe te doen en op hun eigen school zouden kunnen blijven !

Ik denk aan het leren denken, wat belangrijk is voor hoogbegaafde kinderen maar net zo goed voor alle kinderen. Leren filosoferen, je mening leren vormen, leren debatteren en discussiëren, denkvragen leren opstellen ( taxonomie van Bloom ), verschillende standpunten in leren nemen ( denkhoeden van De Bono ), creatief, praktisch en analytisch leren denken ( denkvaardigheden Sternberg ).

Metacognitieve vaardigheden ( taxonomie van Brown ) trainen zou ook een heel belangrijk punt moeten zijn op de basisschool. Kinderen al jong leren nadenken over hun eigen leren, de kracht leren van hun gedachten ( denk je goed, voel je goed; Stallard ), leren reflecteren op hun leerproces zijn heel belangrijke vaardigheden als je kinderen een eigen leerlijn wil laten volgen, gecombineerd met een goede opbouw van zelfstandig werken en zelfverantwoordelijkheid voor je leerproces, zelfregulatie en problem solving. Ook dit geldt voor alle kinderen!

Slimme kinderen leren vaak niet leren, het gaat allemaal vanzelf, ze kijken er eens naar en ze kunnen het… of ze lezen een tekst één keer en weten het… maar deze leermanier blijkt gaandeweg het VO niet voldoende en dan lopen deze kinderen vast omdat ze niet weten hoe je leert, hoe je samenvat, hoe je iets kunt structureren zodat je het beter kunt onthouden, ze weten niet hoe ze gebruik kunnen maken van hun beelddenken,… maar ook het bewust aanleren van leer-en werkstrategieën is belangrijk voor alle kinderen! Dat gebeurt nu nog veel te weinig. Kinderen krijgen leerstof meer naar huis en er wordt vanuit gegaan dat iedereen wel weet hoe hij dit moet leren, bv topo.

Verder zouden kinderen op school ook levensvaardigheden moeten leren. Hoe wordt je een gelukkig mens. Dit is bij mij in de plusklas een zeer belangrijk punt in de begeleiding van slimme kinderen. Veel kinderen zijn echt niet vanzelf gelukkig! Gelukkig zijn kun je leren. Boeken als ‘De 7 eigenschappen van happy kids’ ( Covey ), ‘Geen excuus’ ( Dr Wayne W.Dyer ), ‘Tiger,tiger is it true?’ ( Katie en Wilhelm ), ‘Your Fantastic elastic brain’ ( Joann Deak ), zijn een kleine greep uit boeken die centraal zouden kunnen staan bij het aanleren van deze levensvaardigheden. Maar ook heel veel levensverhalen van succesvolle mensen, of filmpjes van inspirerende mensen/kinderen,… kunnen gebruikt worden.

Ook aandacht voor de gevoeligheden van kinderen is belangrijk. Hoogbegaafde kinderen zijn vaak ook hoogsensitief. Maar alle kinderen kunnen ontzettend gevoelig zijn voor verschillende zaken maar zeker ook voor sfeer in de klas, in de school, bedoelingen, intonatie, voorbeeld van de leerkracht, kinderen zijn ook van nature beelddenkers, de kracht van dat beelddenken gaat nu verloren in het overwegend talige aanbod, ook voor de kracht van andere gevoeligheden, fysiek, zintuigelijk en intelectueel, ( Dabrwoski ) is nu nog veel te weinig aandacht op scholen. Scholen luisteren te weinig naar de indrukken, meningen, ervaringen, zienswijzen van kinderen! Kinderen moeten veel meer betrokken worden en inspraak krijgen over de manier waarop zij hun dagen op school doorbrengen en hoe we dat zouden kunnen inrichten.

Meer bewegingsmogelijkheden, bewegend leren, onderzoekend en ontdekkend leren, alle zintuigen mogen gebruiken, spontaan, enthousiast en energiek mogen zijn, bewegingsvrijheid hebben, aandacht voor omgeving, sfeer, kleur, natuurbeleving, aandacht voor creativiteit van kinderen, mogen zijn wie je bent, een sfeer creëren waarin dat ook kan, stimuleren van gevoelens, aanvaarden van gevoelens en de intensiteit daarvan, … niet denken in belemmeringen, onmogelijkheden, stempels, … maar in talenten en mogelijkheden van kinderen !